Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011

Νίκος Νικολάου Χατζημιχαήλ, Ελένη


(Be-4um: Παρουσιάζουμε τη οριστική και την αρχική μορφή του ποιήματος. Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθείς την κίνηση της έμπνευσης, τις κρυσταλλώσεις του πνεύματος.)




ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΑΝΤΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ



 

Η Ελένη ανάμεσα στις παπαρούνες της αυλής της
 
α΄

Αναγνώστης επαρκής των παλαιών περιοδικών
Τη δωδεκάχρονη Ελένη
Ανάμεσα στις παπαρούνες της αυλής της μελετώ.

Πράσινο μαντίλι στο παιδικό κεφάλι της φορεί
Έχει δαντέλα κεντημένη με ολόχρυση κλωστή
Με τέχνη σαν στεφάνι από λουλούδια
Στις πλεξίδες των μαλλιών της το τυλίγει.

Σίγουρα θα ΄ταν Κυριακή μετά τη λειτουργία
Την ώρα που όλοι αναζητούν ξεκούραση στο λόγο
Και στις μεγάλες συντροφιές οι νέοι έχουν προτίμηση
Ανύποπτοι χορεύουνε, πειράζονται και τραγουδούν
 

Από το Ριζοκάρπασον να πάω στη Γιαλούσα
Δεν είδασιν τα μάθκια μου τέτοια μαυροματούσα.


Κι εσύ, καλέ ταξιδευτή, μισή ανατολίτισσα την είπες
Γιατί έχει θέλγητρα πολλά που μ΄επιμέλεια κρύβει.

Μα όση φροντίδα να κρυφτεί κι αν καταβάλλει
Το βλέπουν το μαντίλι της απ’ τα βουνά του Ταύρου.


β΄

Το σκληρό βότσαλο με του χεριού χτύπημα επιδέξιο
Στο σώμα αφήνοντας τον κραδασμό του σπάει
Του Τεύκρου, των γενναίων του συντρόφων
Του Δημητρίου και του νικηφόρου του στρατού
Καλύπτοντας τα χνάρια, ο δρόμος του Αγίου να στρωθεί.

Λευκό κι αραχνοΰφαντο μαντίλι στο κεφάλι της φορεί
Με σχέδια περίτεχνα στις τέσσερις γωνιές του τυπωμένα.
Και σας ευχαριστώ Maynard Owen Williams πολύ
Γιατί στη φωτογράφιση φροντίσατε να μη φανούν
Τα ροζιασμένα χέρια της που σίγουρα δεν θα ταιριάζαν
Με την ευγένεια του προσώπου της, με τη λεπτότητά του.

γ’

Της ιστορίας ανυπόμονος ταξιδευτής
Μες από τις φωτογραφίες την Ελένη μελετώ.

Φοράει στο κεφάλι της μαντίλι βυσσινί
Στις άκρες κεντημένο με απλή άσπρη κλωστή.

Με τέχνη καμωμένα στο σανίδι τα κουλούρια της
Και τ΄αχνιστό ψωμί μοσχοβολά για τα παιδιά
Τον άνδρα της, τη μάνα της και τη γριά γειτόνισσα.

Κι ενώ ένα χαμόγελο χαράζεται στα χείλη
Καθώς διαισθάνεται πως η μικρή της κόρη
Δίνει συνέχεια στη ζωή σ΄αυτό εδώ το σπίτι
Πολύ μακριά ακούγονται τα βήματα βαριά
’Νού καβαλλάρη βάρβαρου και μοχθηρού και μαύρου.

δ’
Αντάν αρκέψαν οι κρυφοί ανέμοι τζαι φυσούσαν 

Τζαι ’πού τες τέσσερις μερκές τα νέφη εκουβαλούσαν
Ώστι να κάμουν τον τζαιρόν ν΄αρκεύκει να στοιβάζει

Στένεψε ο τόπος πιο πολύ κι ο ουρανός στενάζει.
Τα πέλαγα λυσσομανούν, τα κύματα βουίζουν
Τις λιγοστές ψαρόβαρκες στα βράχια τις τσακίζουν.

Σίδερο βαρύ κι ατσάλι στου Αγίου το δρόμο έρπει πια
Μα όταν ο Κάρβας και οι άλλοι ανέμοι που φυσούν
Ανθρώπους παρασύροντας καταλαγιάζουν
Κι ο γκρεμισμένος ουρανός και η καμένη γη
Απ' τη φωτιά και τον καπνό ξεκαθαρίζουν
Τούν’ τη θλιμμένη και σεβάσμια μορφή της διακρίνω.

Φορώντας στο κεφάλι της το μαύρο της μαντίλι
Στις άκρες κεντημένο με κατάμαυρη κλωστή
Αμίλητη και σοβαρή να περιμένει

Την Ουρανία Ελένη.







ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

ΤΕΣΣΕΡΑ ΜΑΝΤΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΝΗ



 
Το περιοδικό The National Geographic Magazine, [Unspoiled Cyprus Vol. LIV, No. 1, July 1928], είχε αφιερώσει στην Κύπρο 56 σελίδες, με κείμενο και φωτογραφίες του Maynard Owen Williams. Αρκετές φωτογραφίες ήταν από την Καρπασία, ωραιότατες αλλά και συγκλονιστικές, π.χ. γυναίκες που κουβαλούν πέτρες δεμένες στην πλάτη τους. Στο δρόμο λοιπόν, για τον Απόστολο Ανδρέα, το ανατολικό άκρο της Κύπρου, η αποστολή συνάντησε μια πανέμορφη δωδεκάχρονη που τους εντυπωσιάζει με την ομορφιά της και ο Owen Williams τη φωτογραφίζει με την παραδοσιακή τοπική ενδυμασία. Την επόμενη μέρα τη φωτογραφίζει ξανά μαζί με τη μητέρα της ενώ σπάνε πέτρες για τις ανάγκες του υπό κατασκευήν δρόμου προς το μοναστήρι.




Εικοσιτέσσερα χρόνια αργότερα, το ίδιο περιοδικό, [The National Geographic Magazine, Vol. CI, No. 5, May 1952, Cyprus, Idyllic Island in a Troubled Sea, by Jean and Franc Shor], πραγματοποίησε πάλι περιοδεία στην Κύπρο, με τον Franc Shor -αργότερα ψηλά στην ιεραρχία του περιοδικού- και τη σύζυγό του Jean Bowie Shor, φίλους του ζωγράφου της Κύπρου Γ. Πολ. Γεωργίου, οι οποίοι έκαναν την ίδια διαδρομή προς την Καρπασία, ανεζήτησαν και συνάντησαν την Ελένη, παντρεμένη πια, με πολλά παιδιά, αφού είχε απορρίψει πρόταση γάμου από την Αμερική, μένοντας στον τόπο της. Στο τεύχος αυτό δημοσιεύτηκε ξανά η παλιά αλλά και νέες φωτογραφίες της Ελένης.


Η τούρκικη εισβολή εκτόπισε την Ελένη από τον γενέθλιο και αγαπημένο της τόπο κι έτσι ξεριζωμένη και πικραμένη, τράβηξε κι αυτή το δρόμο της ξενητειάς.

Κάρβας: ο άνεμος που φυσά από τη μεριά της Καρπασίας.

.......................................................................................................................................................................................................




Η Ελένη ανάμεσα στις παπαρούνες της αυλής της 



ΕΛΕΝΗ



Σε παλαιών εντύπων τις φωτογραφίες
Τη δωδεκάχρονη Ελένη μελετώ.

Πράσινο μαντήλι στο κεφάλι της φορεί
Στις άκρες κεντημένο με ολόχρυση κλωστή
Όμορφη, ντυμένη στα καλά της.

Σίγουρα θά ’ταν Κυριακή μετά τη λειτουργία
Την ώρα που όλο το χωριό τεντώνεται στον ήλιο
Και στις μεγάλες συντροφιές οι νέοι έχουν προτίμηση
Πειράζονται και τραγουδούν:

Από το Ριζοκάρπασο να πάω στη Γιαλούσα
Δεν είδασιν τα μάτια μου τέτοια μαυροματούσα.

..........

Το σκληρό βότσαλο
Με ανθρώπινου χεριού χτύπημα επιδέξιο
Στο σώμα αφήνοντας τον κραδασμό του σπάει
Του Τεύκρου και των συντρόφων του
Του Δημητρίου και του νικηφόρου στρατού του
Τα χνάρια καλύπτοντας
Ο δρόμος του Αγίου να στρωθεί.

Της ιστορίας ανυπόμονος ταξιδευτής
Την Ελένη
Μέσ’ από τις φωτογραφίες μελετώ.

Λευκό μαντήλι στο κεφάλι της φορεί
Με σχέδια στις τέσσερις γωνιές
Έχει στα χέρια της κουλούρια πλουμιστά
Μαύρο, μοσχοβολιστό ψωμί
Για τα παιδιά, τον άνδρα της
Για τη γριά γειτόνισσα.

..........

Στενεύει ο τόπος
Το πέλαγο το καρπασιακό λυσσομανά
Τις λιγοστές ψαρόβαρκες στα βράχια τις τσακίζει
Σίδερο βαρύ κι ατσάλι
Στου Αγίου τον δρόμο έρπει πια.

Μα  όταν ο Κάρβας
Τους ανθρώπους παρασύροντας καταλαγιάζει
Κι ο ουρανός απ' τη φωτιά ξεκαθαρίζει
Τη σεβάσμια μορφή της διακρίνω.

Μαύρο μαντήλι στο κεφάλι της φορεί
Στις άκρες κεντημένο με κατάμαυρη κλωστή
Αμίλητη και σοβαρή να περιμένει

Η Ουρανία Ελένη.




 ==========================================================================

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

Σε μια περιοδεία του στην Κύπρο, το περιοδικό The National Geographic Magazine, [Unspoiled Cyprus VolLIVNo. 1, July 1928], της είχε αφιερώσει 56 σελίδες, με κείμενο και φωτογραφίες του Maynard Owen Williams, αρκετές από την Καρπασία, ωραιότατες αλλά και συγκλονιστικές, π.χ. γυναίκες που κουβαλούν πέτρες δεμένες στην πλάτη τους. Στο δρόμο για τον Απόστολο Ανδρέα, το ανατολικό άκρο της Κύπρου, συνάντησαν την πανέμορφη δωδεκάχρονη μαζί με τη μητέρα της και άλλους εργάτες να σπάνε πέτρες για τις ανάγκες του υπό κατασκευήν δρόμου προς το μοναστήρι. Εντυπωσιάζονται από την ομορφιά της, τη συνοδεύουν μέχρι το σπίτι της στο παρακείμενο χωριό Ριζοκάρπασο όπου ντύνεται την παραδοσιακή στολή και τη φωτογραφίζουν. Όταν η φωτογραφία δημοσιεύεται στο περιοδικό τον Ιούλιο του 1928, άρχισαν να καταφθάνουν στο σπίτι της, χιλιάδες επιστολές από την Αμερική που ζητούσαν να την παντρευτούν.


Εικοσιτέσσερα χρόνια αργότερα, το ίδιο περιοδικό, πραγματοποίησε πάλι περιοδεία στην Κύπρο, με τον Franc Shor -αργότερα ψηλά στην ιεραρχία του περιοδικού- και τη σύζυγό του Jean Bowie Shor, φίλους του ζωγράφου της Κύπρου Γ. Πολ. Γεωργίου, οι οποίοι επανέλαβαν τη διαδρομή προς την Καρπασία, ανεζήτησαν και συνάντησαν την Ελένη, παντρεμένη πια, με πολλά παιδιά, αφού είχε απορρίψει τις προτάσεις από την Αμερική, μένοντας στον τόπο της. Στο τεύχος αυτό δημοσιεύτηκε ξανά η παλιά αλλά και νέες φωτογραφίες της Ελένης. 
[The National Geographic MagazineVolCINo. 5, May 1952, CyprusIdyllic Island in a Troubled Seaby Jean and Franc Shor],  



Η τούρκικη εισβολή εκτόπισε την Ελένη από τον γενέθλιο και αγαπημένο της τόπο κι έτσι ξεριζωμένη και πικραμένη, τράβηξε κι αυτή το δρόμο της ξενητειάς.



Κάρβας: ο άνεμος που φυσά από τη μεριά της Καρπασίας.




Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου