Μαργαρίτα Λυμπεράκη, Τα ψάθινα καπέλα
Γράφουν η Άννα Μπιλάλη και η Κλαούντια Ντιτάτη
· η εποχή
Βρισκόμαστε αμέσως το β’ Παγκόσμιο πόλεμο, λίγο έξω από τη Κηφισιά. Εκεί, στη μέση του κάμπου με τα περιβόλια, είναι το κτήμα και το σπίτι που έχει φτιάξει ο παππούς των κοριτσιών, ο Δημήτρης. Σε αυτό το σπίτι μένουν μαζί με τη μητέρα τους, Άννα, μετά από το χωρισμό με τον πατέρα τους, Μίλτο. Στο σπίτι μαζί τους μένει ο παππούς Δημήτρης, η θεία Τερέζα και η γριά υπηρέτριά τους, η Ροδιά.
Το βιβλίο καθώς και το πρώτο από τα τρία καλοκαίρια ξεκινούν όταν η Μαρία είναι είκοσι ετών, η Ινφάντα δεκαοχτώ και η Κατερίνα δεκαέξι. Τρία καλοκαίρια που τα τρία κορίτσια βιώνουν διαφορετικά, η καθεμιά ανάλογα με το χαρακτήρα της. Τα γεγονότα αυτής της περιόδου μας παρουσιάζει η μικρότερη, η Κατερίνα, η οποία εκτός από ηρωίδα είναι και αφηγήτρια της υπόθεσης του βιβλίου της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, «ΤΑ ΨΑΘΙΝΑ ΚΑΠΕΛΑ». Το μυθιστόρημα αυτό εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1946.
· ο έρωτας, η αναζήτηση του έρωτα, ο πόθος του έρωτα
Τρία καλοκαίρια μέσα στο λαμπρό φως της Αττικής, τρεις αδερφές στην άνθησή τους, η Μαρία, η Ινφάντα, η Κατερίνα. Η Μαρία, η μεγαλύτερη, αισθησιακή, κοντά στα μυστήρια της φύσης˙ η Ινφάντα, φλογερή αλλά συγκρατημένη μπροστά στον έρωτα˙ η Κατερίνα, διψασμένη για ανεξαρτησία, που διαλέγει το όνειρο. Γι’ αυτήν ο μύθος γίνεται πραγματικότητα. Η Κατερίνα αφηγείται τα τρία αυτά καλοκαίρια με φαντασία, χιούμορ και απέραντη τρυφερότητα, με νεανική χάρη που έχει κιόλας έναν τόνο νοσταλγίας. Είναι ένα ηθογραφικό ανάγνωσμα, αν και παρουσιάζει σχεδόν αποκλειστικά, τη ζωή των πλουσίων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Με την πρώτη ματιά σού δίνει την εντύπωση ότι η συγγραφέας δεν αναφέρεται καθόλου στην κοινωνική και πολιτική κατάσταση της εποχής. Αν το σκεφτείς όμως καλά, η ζωή των πλουσίων και κυρίως των πλουσίων γυναικών του 1945 απείχε μακράν από προβληματισμούς τέτοιου είδους.
· μια μικρογραφία του κόσμου
Η πένα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη μάς περιγράφει τη ζωή της μικρής κοινωνίας των ηρώων της, που είναι μια μικρογραφία του κόσμου. Και όπως κάθε μικρογραφία έτσι και αυτή έχει όλα τα χαρακτηριστικά του συνόλου. Μαθαίνουμε πώς ζούσε ο κόσμος και κυρίως οι πλούσιες γυναίκες τότε. Ζωές μέσα σε «χρυσά κλουβιά» και μέσα στην πολυτέλεια. Την πολυτέλεια όχι μόνο των ακριβών αντικειμένων αλλά και την πολυτέλεια του να μην τις απασχολεί α τι θα φάει η οικογένειά τους κάθε μέρα που ξημερώνει, μιας και αυτό είναι κάτι για το οποίο από τη μια είναι ευθύνη άλλων και από την άλλη η ύπαρξή του είναι δεδομένη. Την πολυτέλεια επίσης να τις απασχολούν και τις προβληματίζουν τα μικρά και ασήμαντα, αφού τα μεγάλα και επώδυνα είναι «προνόμιο» των αγωνιστών και των φτωχών.
· Αττική: η γη που χάθηκε
· Αττική: η γη που χάθηκε
Ακόμη, μέσα από τα μάτια και τις περιγραφές της Κατερίνας, γνωρίζουμε μια Αττική που δεν έχει καμία απολύτως σχέση με αυτήν που έχουμε στο μυαλό μας και μερικοί από εμάς βιώνουμε καθημερινά. Μια όμορφη Αττική γεμάτη περιβόλια, δέντρα και ζώα τόσο οικόσιτα όσο και ελεύθερα στη φύση. Και μέσα σ΄ αυτά τα όμορφα τοπία, παρουσιάζονται οι ζωές των ηρώων που τις επισκέπτεται ο έρωτας. Ένας έρωτας που εκείνη την εποχή είναι σύνηθες να παραμένει κρυφός.
· πρόσωπα – χαρακτήρες
πρωταγωνίστριες: Μαρία, Ινφάντα, Κατερίνα
Η Μαρία 20 χρονών είναι η μεγαλύτερη από τις αδερφές. Είναι αισθησιακή και κοντά στα μυστήρια της φύσης. Ο χαρακτήρας της είναι ζωηρός, επιθυμεί να ζήσει έντονα τη ζωή της, με πάθος και έρωτα. Αρχικά παρουσιάζεται ως επιπόλαια, με το αίσθημα του ενθουσιασμού μέσα της. τελικά παντρεύεται τον επίμονο και ερωτευμένο μαζί της Μάριο. Ο Μάριος υπήρξε παιδικός φίλος των τριών κοριτσιών. Από μικρός ήδη ήταν ερωτευμένος με την Μαρία, την οποία τελικά παντρεύτηκε και έκαναν δυο παιδιά.
Η Ινφάντα είναι 18 χρονών. Παρουσιάζεται φλογερή αλλά συγχρόνως συγκρατημένη μπροστά στον έρωτα. Παρόλο το νεαρό της ηλικίας της είναι προσγειωμένη και πιο σοβαρή από τις αδερφές της. Δεν εμπιστεύεται εύκολα τα αγόρια και παρόλο που ερωτεύεται, τον Νικήτα, κρατάει επιφυλάξεις και σκέφτεται περισσότερο με τη λογική και όχι το συναίσθημα.
Η Κατερίνα είναι η μικρότερη από τις άλλες δυο αδερφές. Ως μικρότερη διακατέχεται από ενθουσιασμό και διψά για ανεξαρτησία. Της άρεσε πολύ να ονειροπολεί και αν ακούει τις ιστορίες της γριάς υπηρέτριας, της ροδιάς. Ήταν ανεξάρτητος ‘άνθρωπος, ήθελε να ζήσει ελεύθερη και να ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο. Ο έρωτάς την ήταν ο Δαβίδ. Τα συναισθήματα για το άτομό του ήταν πολύ δυνατά. Ωστόσο τελευταία στιγμή αποφάσισε πως δεν ήθελε να τον παντρευτεί και ήθελε να ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο.
Άλλα πρόσωπα: η μητέρα των κοριτσιών, ο παππούς, ο πατέρας, η θεία Τερέζα, η γριά υπηρέτρια και φυσικά οι έρωτες των κοριτσιών: ο Μάριος, ο Νικήτας και ο Δαβίδ.
Τα «Ψάθινα καπέλα» της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, είναι ένα ευχάριστο ανάγνωσμα, που σε μεταφέρει σε μια άλλη εποχή, πολύ διαφορετική από τη δική μας. Διαφορετική στη σκέψη και στις συμπεριφορές των ανθρώπων αλλά και διαφορετική στο περιβάλλον που οι ήρωες του βιβλίου ζούσαν. Ένα θαυμάσιο περιβάλλον που στις μέρες μας το συναντάμε μόνο στην ελληνική επαρχία, ενώ τότε ήταν απλά οι εξοχές της Αθήνας.
Είναι ένα χαμηλών τόνων βιβλίο (ακόμη και κλασικό) για τα σημερινά δεδομένα. Το ύφος του μυθιστορήματος είναι γλαφυρό, γεμάτο όμορφες φυσιολατρικές εικόνες. Παρουσιάζεται μια διάχυτη ηλιόλουστη ατμόσφαιρα της παλιάς εξοχικής Αττικής που ίσως τελικά στοιχειοθετεί όχι μόνο το φόντο αλλά και την ουσία του περιεχομένου του. Η όμορφη, διακριτική σκιαγράφηση χαρακτήρων και ένα «λεπτό» υποτονικό σχόλιο πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις, κυριαρχούν σε αυτό το μυθιστόρημα. Ωστόσο η έντονη πλοκή και δράση απουσιάζουν, γι’ αυτό ίσως από το σημερινό αναγνώστη θεωρηθεί ανιαρό.
Κατά τη γνώμη μας αξίζει να διαβαστεί από φυσιολάτρες, «νοσταλγούς» του παρελθόντος και από αναγνώστες που τους αρέσει ο ρομαντισμός, το μυστήριο και το όνειρο. Το βιβλίο αυτό χαρίζει μια απαλή νότα αγαλλίασης και μια γλυκόπικρη γεύση, υπό τη σιωπηρή σύγκρουση ανάμεσα στην ελευθερία και τη μοναξιά, την οικογενειακή θαλπωρή και στην τάση για φυγή, στο ρεαλισμό και την ονειροπόληση. Θα αρέσει πολύ στους ρομαντικούς και ονειροπόλους αναγνώστες.
«Η καθημερινή ζωή είναι που κρύβει τη μεγαλύτερη δύναμη»
Μαργαρίτα Λυμπεράκη
Άλλα βιβλία της Μ. Λυμπεράκη: Τα δέντρα, Ο άλλος Αλέξανδρος, Ζωή, Φαίδρα.
Στο βιβλίο Τα ψάθινα καπέλα στηρίχθηκε το σενάριο της ομώνυμης τηλεοπτικής σειράς. Η μεταφορά του στην τηλεόραση ήταν επιτυχημένη, με καλές ερμηνείες και ωραία σκηνοθεσία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου