Ατρόμητος: Περιστέρι - Πρόσφυγες - Δημοκρατία

Ιστορία του Ατρόμητου (εδώ)


Περιστέρι - Μια πόλη με ιστορία  (εδώ)

rock n roll, Τετ, 31/01/2007 - 22:57.

Πηγη : Περιβαλλοντική εργασία 14ο Γυμνάσιο Περιστερίου http://www.asda.gr/g14per/index.htm

[Από την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μέχρι σήμερα]

Την περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οι ελιές και τα χωράφια αποτελούσαν ιδιοκτησία των πλούσιων οικογενειών της Αθήνας που κατοικούσαν γύρω από την Ακρόπολη και στα χωράφια είχαν τις εξοχικές τους κατοικίες. Στο Περιστέρι υπήρχε τουλάχιστον ένα πυργάκι ιδιοκτησίας Στ. Μπουλίκη. Οι εκτάσεις του σημερινού Περιστερίου ανήκαν σε πλούσιους γαιοκτήμονες. Το παλαιότερο έγγραφο που αναφέρεται στον όρο Περιστέρι είναι ένα συμβόλαιο, στις 27-12-1593, κατανομής της περιουσίας του Πουλημένου Φακάη με τον αδελφό του.

Ο Αη Γιώργης (16ος αιώνας)

Το Περιστέρι επιβίωσε όλα τα χρόνια αυτά σαν ένα ασήμαντο χωριουδάκι στον αθηναϊκό κάμπο. Κατάλοιπα αυτής της εποχής έχουμε κάποια εκκλησάκια όπως του Αγ. Γεωργίου και των Αγ. Θεοδώρων.

Ο ελαιώνας καταστράφηκε σε μεγάλο μέρος στην επανάσταση του '21. Συνολικά καταστράφηκαν περίπου 150.000 ρίζες ελιές αλλά η περιοχή παραμένει ένας πολύ όμορφος τόπος.

Το Ελληνικό κράτος δημιουργείται και η πρωτεύουσα μεταφέρεται στην Αθήνα. Έτσι η περιοχή της Κολοκυνθούς γίνεται τόπος αναψυχής για τους Αθηναίους.

Ο ελαιώνας αρχίζει να καταστρέφεται συστηματικά. Το ξύλο από τα δέντρα του δίνεται για καυσόξυλα. Γύρω από το ποτάμι αναπτύσσονται άλλες καλλιέργειες και το 1920 ο Καμπούρογλου αρχίζει να διαμαρτύρεται για την καταστροφή αυτή.

Η φωνή αυτή όμως δεν εισακούγεται. Το δάσος καταστρέφεται, δημιουργούνται καλλιέργειες οι οποίες με τη σειρά τους καταστρέφονται όταν ο χώρος αυτός επιλέγεται για την εγκατάσταση των προσφύγων και των μεγάλων ρυπογόνων εργοστασίων.

Άποψη του Ελαιώνα το 1841

Μικρασιατική καταστροφή
Η Μικρασιατική καταστροφή του 1922 έφερε στην Ελλάδα 1.500.000 πρόσφυγες, οι 300.000 από αυτούς φτάνουν στην Αθήνα.

Στη γειτονιά της παράγκας

Η Κυβέρνηση των Αθηνών αποφασίζει να στεγαστούν σε ακατοίκητες περιοχές γύρω από την πρωτεύουσα. Σ' αυτές τις περιοχές περιλαμβάνεται και το Περιστέρι.

Οι πρώτες παράγκες στήνονται λίγο μακρύτερα από την γέφυρα της Κολοκυνθούς και περίπου 700 μέτρα μακρύτερα από το χωριό Περιστέρι.

Το τοπίο πια αρχίζει να αλλοιώνεται στην περιοχή. Τη θέση των δέντρων, των αμπελιών, των περιβολιών, παίρνουν οι ξύλινες παράγκες και τα πλινθόκτιστα σπιτάκια.

Έτσι αρχίζει μια άναρχη δόμηση της περιοχής χωρίς σχέδιο χωρίς ρυμοτομία, χωρίς κοινόχρηστους χώρους. Η αδιαφορία του κράτους είναι έκδηλη παντού. Η πληθυσμιακή ανάπτυξη της περιοχής είναι αλματώδης.

Το 1920 έχει 123 κατοίκους και το 1928 μετά την εγκατάσταση των προσφύγων ο πληθυσμός της περιοχής έφτασε τους 7.268 κατοίκους. Η εικόνα που παρουσιάζει η περιοχή είναι «οικτρά». Τα νερά λιμνάζουν και ο δάγκειος θερίζει τον κόσμο. Στα σοκάκια ανάμεσα στα χαμόσπιτα βλέπουμε γραμμένα τα ονόματα των μακρινών χαμένων πατρίδων Σμύρνης, Ελλησπόντου, Βοσπόρου κ.λπ. Εδώ μεγαλώνουν τα παιδιά που αργότερα θα τροφοδοτήσουν με εργατικό δυναμικό τα εργοστάσια που κτίζονται κατά μήκος του Κηφισού. Η φτώχια και η ανεργία μαστίζει τους ανθρώπους. Οι τραγωδίες των Περιστεριωτών γίνονται συχνά θέμα των εφημερίδων της εποχής:

Στις 25/8/1925 μεγάλη πυρκαγιά καταστρέφει 310 χάρτινα σπίτια (παράγκες με ξύλο και πισόχαρτο) ευτυχώς δεν είχαν κατοικηθεί ακόμα.

Ενα χρόνο αργότερα ο αέρας σηκώνει τις στέγες.
Όλα αυτά τα προβλήματα κάνουν τη συνοικία της Αθήνας που λέγεται Περιστέρι να ζει κάτω από αφόρητες συνθήκες και ο Δήμος Αθηναίων δεν επιλύει κανένα από αυτά τα προβλήματα υποδομής.

Έτσι για να αλλοιωθεί το εκλογικό αποτέλεσμα των Δημοτικών εκλογών της πρωτεύουσας το 1934, ο Δήμος της Αθήνας αποφασίζει την αποκοπή από το Δήμο κάποιων προσφυγικών συνοικιών όπως Περιστέρι, Ν. Ιωνία, Ν. Φιλαδέλφεια, Ν. Χαλκηδόνα, Ν. Σμύρνη κ.λπ.

Απόφαση που υλοποιήθηκε από την τότε κυβέρνηση και δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 18/1/1934. Έτσι το Περιστέρι γίνεται δήμος παρ’ ότι ο κόσμος του δε θέλει να γίνει. Τα προβλήματα είναι πολλά, υποδομή δεν υπάρχει καμιά και όλοι εγκαταλείπονται στην μοίρα τους.

Το 1934 εκλέγεται ο πρώτος Δήμαρχος Περιστερίου ο Καστριώτης που προσπαθεί να κάνει κάποια έργα υποδομής με χρήματα που δε δίνονται. Έτσι η ηλεκτροδότηση στο Περιστέρι υπάρχει μόνο στο κεντρικό δρόμο μέχρι το τότε Δημαρχείο.

Το 1936 λειτουργεί και το εργοστάσιο του Λαναρά που απασχολεί 2.500 εργάτες κυρίως Περιστεριώτες.

Με αυτήν την ανύπαρκτη υποδομή το Περιστέρι πληθυσμιακά αναπτύσσεται, οι συνοικίες του Περιστεριού αρχίζουν να ενώνονται και φτάνουμε στον πόλεμο του '40 με 21.000 κατοίκους. Το φυσικό περιβάλλον όμως παρά την αλλοίωση του τοπίου παραμένει στα περισσότερα σημεία του ειδυλλιακό.

Να πως περιγράφει ο Μπάστας το Περιστέρι την εποχή σε ένα έργο του.

«Ένα πρωί ξύπνησα στ' όμορφο αγρόκτημα κοντά στον Κηφισό με την πέτρινη κοίτη. Ήταν περίφημα. Εκτός από τα λαχανικά τους - ότι 'θελες έβρισκες εκεί από το ραδίκι ως τη ντομάτα - μαγεία και θαύμα ήταν ο ανθόκηπός τους, τριανταφυλλιές μικρές και μεγάλες τριανταφυλλιές μ' άλικα, με χλωρά, ρόδινα, βυσσινιά τριαντάφυλλα σούδιναν την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε παράδεισο του Θεού και τα δέντρα δεν έλειπαν. Ήταν μια λεύκα θεριοκωμένη που σαν μπράτσα μυώδη ύψωνε πελώριους τους κλώνους της να κατακτήσει τον ουρανό. Όχι μακριά απ' τη ρίζα της η μεγάλη στέρνα σε καλούσε να περάσεις κάμποση ώρα κοντά τους, τάχουν καταφέρει να σου δίνει την εντύπωση λίμνης φυσικής με τα χρυσόψαρα να την σχίσουν σε σχηματισμούς».

Στις 16/02/1929 και 21/02/1929 θύελλες καταστρέφουν 30 σπίτια & αφήνουν άστεγους 120 ανθρώπους. Η εφημερίδα «Ακρόπολις» γράφει: «Ο πολυπληθής αυτός συνοικισμός, συγκροτηθείς από οικίσκους τους οποίους πότε παρασύρουν αι βροχαί και πότε κατεκρημνίζουν οι άνεμοι αποτελεί μίαν παρωδίαν στεγάσεως, ουχί σπανίως δε και παγίδαν θανάτου για τους εκεί εγκατεστημένους πρόσφυγας».

Το 1932 λειτουργεί και το λιγνιτωρυχείο. Απασχολεί 800 περίπου άτομα και τρώει τα σωθικά του Περιστερίου.

Το Νοέμβρη του 1934 μια πλημμύρα γκρεμίζει παράγκες, παρασύρει νοικοκυριά και σπέρνει το θάνατο.

Κατοχή - Αντίσταση

Τα φτωχόσπιτα του Περιστεριού που δεν άντεχαν σε οποιοδήποτε φυσικό φαινόμενο (βροχή, ανεμοθύελλα κ.λπ.) άντεξαν στον κατακτητή.
Τα στενά δρομάκια της περιοχής γινόταν θανάσιμες παγίδες για αυτούς και έτσι απόφευγαν να φτάσουν μέχρι εδώ. Το Ε.Α.Μ. και ο ΕΛΑΣ είναι παρών σε κάθε σπίτι, σε κάθε εργατική συνοικία, σε κάθε εργοστάσιο. Μόνο με οργανωμένες επιδρομές και μπλόκα έμπαιναν μέσα οι Ναζί και οι συνεργάτες τους.

Το Περιστέρι είχε πολλές αντιστασιακές οργανώσεις. Οι Περιστεριώτες, από φύσεως δημοκράτες και φιλελεύθεροι άνθρωποι, ακόμα και να μην ανήκαν στις οργανώσεις, βοηθούν όσο μπορούν τον αγώνα κατά του κατακτητή.

Στις 6 Ιουνίου του 1944 γίνεται το Περιστεριώτικο μπλόκο στο Λόφο Αξιωματικών. Τη μέρα εκείνη 4000 Γερμανοί τσολιάδες και χωροφύλακες κυκλώνουν το Περιστέρι. Με την απειλή όπλων συγκεντρώνουν χιλιάδες Περιστεριώτες στη σημερινή πλατεία Ελ. Βενιζέλου. Με την υπόδειξη καταδοτών διαλέγουν 110-120 άτομα που τα έστειλαν στο Γουδί-Χαϊδάρι και στα στρατόπεδα. Άλλοι εκτελέστηκαν και άλλοι χάθηκαν. Όλοι όμως βασανίστηκαν βάναυσα.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1944 έγινε η μάχη του Ελαιώνα ανάμεσα στη χωροφυλακή και στις δυνάμεις του ΕΛΑΣ. Εδω σκοτώθηκαν αρκετοί Περιστεριώτες και ο Διοικητής του 3ου Τάγμα τος,4ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ δυτικών συνοικιών Έκτορας «Νίκος Γεωργιάδης» αλλά το Περιστέρι έμεινε ελεύθερο. Εδώ βρίσκονταν και το στρατηγείο της διαβόητης ΟΠΛΑ. Την περίοδο των Δεκεμβριανών βομβαρδίστηκε αμείλικτα από το Βρετανικό Στρατό, από την Ακρόπολη και τα θύματα ήταν πολλά.

Περιστεριώτες που εκτελέστηκαν στην Αίγινα το 1948

Το Γενάρη του 1945 έγινε η μακάβρια έκθεση ακρωτηριασμένων πτωμάτων που υποτίθεται ότι ήταν αιχμάλωτοι του ΕΛΑΣ. Αντιπροσωπεία των Βρετανικών εργατικών συνδικάτων έκανε μια δυσφημιστική για τον ΕΛΑΣ έκθεση. Τελικά αποκαλύφθηκε ότι η ιστορία αυτή ήταν μια σκευωρία των ταγμάτων ασφαλείας για να δικαιολογήσουν την τρομοκρατία της εποχής. Το δολοφονικό έργο συνεχίστηκε και μετά την αποχώρηση του ΕΛΑΣ. Την Πρωτομαγιά του 1946 για 2 μέρες οι χίτες και χωροφύλακες οργίαζαν στην περιοχή. Οι συνέπειες ήταν αβάστακτες και για το Περιστέρι. Ένα μνημείο στην πλατεία της Εθνικής Αντίστασης θυμίζει σήμερα αυτόν τον μεγάλο αγώνα και τις θυσίες.

Μετά τον πόλεμο

Μεταπολεμικά το Περιστέρι γνώρισε μια εκπληκτική πληθυσμιακή έκρηξη. Ιδιαίτερα τη δεκαετία του ‘50 ο πληθυσμός του αυξήθηκε κατά 122% από 35.733 κατοίκους ξεπέρασε τους 79.335.

Είναι η δεκαετία της μεγάλης αστικοποίησης της Ελλάδας. Η επαρχία ερημώνει και ο κόσμος μαζεύεται στις πόλεις και κυρίως στην Αθήνα, ελπίζοντας σε μια καλύτερη ζωή. Οι επιπτώσεις του εμφύλιου κάνουν τους ανθρώπους των μικρών κοινωνιών να καταφεύγουν στις μεγαλουπόλεις για να βρουν το καταφύγιο και την ανωνυμία των μεγάλων πόλεων.

Πολλοί από αυτούς βρίσκουν καταφύγιο στο Περιστέρι. Η γη του Περιστερίου που έως τώρα ήταν κατ' εξοχήν αγροτικές εκτάσεις που καλλιεργούσαν λαχανικά ή σιτηρά γίνονται οικόπεδα και τα περισσότερα παράνομα σπίτια.

Έτσι πλέον στα νεώτερα χρόνια δομείται άναρχα όλη η περιοχή του Περιστερίου και διαμορφώνονται οι εργατικές γειτονιές χωρίς καμία υποδομή.

Νέες γειτονιές γεννιούνται στο Περιστέρι καθημερινά και τα σπίτια αρχίζουν να σκαρφαλώνουν προς τα βουνά. Οι δρόμοι που μένουν είναι πολύ στενοί γιατί οι ιδιοκτήτες συνήθως καταπατητές θέλουν να εκμεταλλευτούν κατά το δυνατόν περισσότερο χώρο. Οι κοινόχρηστοι χώροι είναι ανύπαρκτοι. Τα στοιχεία της υποβάθμισης που ήταν έντονα στον Δήμο Περιστερίου τώρα πολλαπλασιάζονται. Στην 10ετία του 60 μόνο το 10% των δρόμων είναι ασφαλτοστρωμένοι. Αποχετευτικό δίκτυο δεν υπάρχει. Δύο στα 10 δέκα σπίτια δεν έχουν ηλεκτρικό ενώ το 50% των σπιτιών δεν έχει τρεχούμενο νερό.

«Πραγματικά στις συνοικίες αυτές (Αιγάλεω, Περιστέρι, Ταύρος) το στοιχειώδες σπίτι περιορίζεται συχνά σε ένα μοναδικό δωμάτιο, που χρησιμεύει ταυτόχρονα σαν κουζίνα, υπνοδωμάτιο και δωμάτιο υποδοχής» γράφει ο BURGEL το 1966.

Αυτή την εποχή καταστρέφεται τελείως ο Ελαιώνας και ο Κηφισός. Δίπλα στο ποτάμι χτίζονται νέα εργοστάσια και ο πανέμορφος Κηφισός μετατρέπεται σε αγωγό λυμάτων.

Στη δεκαετία του ΄60 στο Περιστέρι υπάρχουν 21 βιομηχανίες και περίπου 2.000 καταστήματα. Μια εικοσαετία αργότερα ο πληθυσμός έχει αυξηθεί ακόμα περισσότερο και φτάνει στις 118.000 ενώ η κατάσταση δεν έχει αλλάξει και πολύ.

Τη θέση των ξύλινων παραπηγμάτων έχουν πάρει πολυώροφες πολυκατοικίες με στοιχειώδη μόνο υποδομή αλλά υπάρχουν περιοχές όπως της Ν. Ζωής και του Αγίου Βασιλείου που δεν έχουν ακόμη τρεχούμενο νερό ενώ από τα 560 χιλ. οδικού δικτύου μόνο τα μισά είναι ασφαλτοστρωμένα.

Σήμερα

Μετά το 1975, με μεγάλους αγώνες των δημοτικών αρχών και τις κινητοποιήσεις των κατοίκων, έγιναν έργα υποδομής όπως το δίκτυο αποχέτευσης, όμβριων υδάτων και λυμάτων, δεσμεύονται χώροι για να γίνουν πλατείες και παιδικές χαρές.

Έτσι οι συνθήκες διαβίωσης στο Περιστέρι βελτιώθηκαν αρκετά, αλλά η σφραγίδα της πόλης β' διαλογής που έβαλαν οι εκάστοτε κυβερνήσεις παραμένει ανεξίτηλη.

Χρειάζονται ακόμα μεγάλοι αγώνες για να ΣΒΗΣΕΙ.